خانه برای تمامی انسان های روی کره ی زمین نقطه ی امنی است که پس از انجام کارهای روزمره مثل سرکار رفتن، گشت و گذار، خرید و…. به آن مراجعه می کنند، محیطی که در واقع انسان با داشتن آن احساس آرامش و اطمینان دارد. اما نیاز های همه ی انسان ها در طول زندگی یکسان نیست، برای مثال افراد معلول یا ناتوان در زمینه ی داشتن خانه نیازهایی متفاوت از سایرین دارند و لازم است تا به این نیاز آن ها پاسخ داده و به آن رسیدگی شود، تا خانه برای آن ها تبدیل به محیطی آرامش بخش شود.در این مقاله قصد داریم بیان کنیم که خانه ی مناسب افراد ناتوان و معمولین باید چه ویژگی هایی داشته باشد که بتوانند با راحتی و آسایش در آنجا زندگی کنند، پس تا انتها با ما همراه باشید.
ویژگی های طراحی ساختمان مناسب برای معلولین:
افراد معلول به دلیل ویژگی و شرایط خاص بدنی که دارند نمی توانند در خانه ها و آپارتمان های معمولی به راحتی زندگی کنند، خانه ای که برای زندگی آن ها مناسب است باید یک سری ویژگی ها داشته باشد که در ادامه به طور جداگانه به بررسی هریک از این موارد می پردازیم:
۱.ورودی ساختمان یا آپارتمان :
- بهتر است که یک ورودی اصلی و جداگانه برای استفاده معلولان در نظر گرفته شود و این قسمت ورودی به بخش پارکینگ نیز دسترسی داشته باشد، برای راحتی بیشتر توصیه می شود تا ورودی ساختمان حتی الامکان همسطح پیاده رو باشد.
- معمولا در قیمت پیاده رو منتهی به ورودی معلولان باید از یک سری علائم حسی مخصوص استفاده شود تا مسیر برای آن ها مشخص شود.
- در قسمت راهرو های ساختمان طراحی باید به گونه ای باشد که از مصالح لغزنده استفاده نشده باشد و همچنین راهرو حداقل دارای عرض 104 سانتی متر باشد، در صورت وجود اختلاف سطح در کف راهرو باید ارتباط با سطح شیبدار به صورت مناسبی تأمین گردد.
- برای این که امکان زمین خوردن روی سطح نیز به حداقل برسد در بخش راهرو بهتر است از کفپوش هایی با پرز بلند استفاده نشود.
۲.طراحی درب و پنجره ها:
- یکی دیگر از مواردی که باید به آن توجه شود عبور مرور ویلچر و صندلی چرخ دار از درب ها می باشد که حداقل عرض مفید هر لنگه در برای عبور صندلی چرخدار 80 سانتی متر باشد و ضروری است که درب ها دارای پاخوری به ارتفاع 20 سانتی متر باشند.
- اگر قصد دارید از درب های چرخان، گردشی، کشویی استفاده کنید قرار دادن یک درب معمولی به عرض مفید حداقل 80 سانتی متر در جوار آن ها برای عبور و مرور و استفاده معلولان الزامی است.
- تمامی درب ها باید به سهولت باز و بسته شوند و دستگیره ی آن قابل رویت باشد و فرآیند پیچیده ای برای باز شدن وجود نداشته باشد. توصیه می شود تا از دستگیره نوع اهرمی استفاده شود.
- از لحاظ میزان فاصله بین درب های متوالی نیز باید گفت که حداقل فاصله بین دو درب متوالی چنانچه هر درب به یک جهت باز شوند 200 سانتی متر می باشد، اگر هر دو درب به سمت خارج باز شوند 120 سانتی متر است و در نهایت چنانچه هر دو به سمت داخل باز شوند 280 سانتی متر فاصله باید در نظر گرفته شود.
- در مورد پنجره ها نیز باید این مورد را رعایت کرد که ارتفاع دستگیره پنجره از کف و سطح زمین حداکثر 120 سانتی متر باشد و لازم است تا کلیه درب ها و پنجره‌ها که تا کف دارای شیشه هستند در مقابل ضربه صندلی چرخ دار محافظت شوند و از شیشه مقاوم ساخته شوند که احتمالا خطر و آسیب رساندن آن ها به حداقل برسد.
۳. آسانسور
- این یک مورد اصولی است که در ساختمان های عمومی برای دسترسی به طبقات، وجود حداقل یک آسانسور برای معلولین روی صندلی چرخ دار الزامی است و باید قرار داده شود.
- آسانسوری که طراحی دو نصب می شودباید با قسمت ورودی همسطح باشد و یا وارد شدن با صندلی چرخ دار به آن راحت باشد و البته در قسمت ورودی و جلوی آسانسور باید فضایی تحت عنوان فضای انتظار در نظر گرفته شود که این فاصله در هر طبقه در حدود 150×150 سانتی متر مربع می باشد.
- آسانسور قابل استفاده برای معلولان باید مشخصات زیر را داشته باشد:
- ۱.عرض مفید 80 سانتی متر
- ۲.مجهز به دو در کشویی با چشم الکترونیک
- ۳.ابعاد مفید اتاقک آسانسور 110×140 سانتیمتر .
- برای استفاده بهتر و راحت تر، نصب دستگیره کمکی در دیواره های آسانسور در ارتفاع 75 سانتی متر از کف اتاقک آسانسور ضروری است.
- در کنار این موارد لازم است توقف آسانسور با صوت مشخص شود و در ساختمان های مسکونی و آپارتمان ها، وجود آسانسور اگر طبقات بیشتر از ۴ است، ضروری است.
۴. طراحی مناسب فضاهای بهداشتی :
- یکی از موارد مهم این است که در قسمت هایی از ساختمان های عمومی که معلولان تردد می‌نمایند تعبیه سرویس بهداشتی مخصوص آنان الزامی است در واحد های آپارتمانی نیز سرویس بهداشتی باید به گونع ای باشد که بتوانند به راحتی از آن استفاده کنند و مشکلی ایجاد نشود.
- حداقل اندازه ای که برای سرویس بهداشتی در نظر گرفته می شود 170×150 سانتی متر مربع می‌باشد و باید قابلیت گردش صندلی چرخ دار در این فضا وجود داشته باشد.
- درب سرویس بهداشتی باید به گونه ای باشد که رو به بیرون باز شود و در کنار آن نصب کاسه مستراح به ارتفاع 45 سانتی متر از کف زمین الزامی است.
- برای راحتی و استفاده بهتر می توان از دستگیره های افقی در طرفین استفاده کرد و در ضمن شیرهای دستشویی باید به صورت اهرمی باشند و به راحتی باز و بسته شوند.
- حداکثر ارتفاع آویز حوله و جای صابون از کف نیز باید در حدود 80 سانتی متر باشد.
طراحی داخلی خانه و آپارتمان برای معلولین :
همانطور که طراحی خارجی در مورد استفاده معلولین اهمیت دارد، طراحی داخلی نیز موضوع مهمی می باشد که باید به آن توجه شود.عموما در طراحی دکوراسیون داخلی توجه به جزئیات بسیار موضوع مهمی است. شما با رعایت چند نکته ساده و در عین حال حساس می توانید یشتر اتاق ها و فضا های خانه همانند سالن و نشیمن را برای افراد کم توان جسمی به محیطی ایده‌آل و راحت تبدیل کنید.
برای مثال یکی از این موارد استفاده از کفپوش مناسب است. بهتر است که کفپوش آپارتمان‌های معلولین از جنس پلاستیک وینیل یا فرش خیلی نازک باشد که فرآیند عبور و مرور ویلچر روی آن‌ها به سادگی انجام شود و البته در کنار این که از چه کفپوشی باید استفاده کنیم تا راحت تر و بهتر باشد یک دست بودن کفپوش هم در طراحی داخلی برای این افراد مهم است، چرا که اگر سطح کفپوش ناهماهنگ باشد یا پستی بلندی داشته باشد حرکت با ویلچر دشوار خواهد شد و به مراتب سخت تر می شود.
یکی دیگر از موارد این است که در آپارتمان معلولین برای دسترسی راحت تر باید کلیدهای برق جهت دسترسی پایین‌تر قرار داده شوند. دو شاخه ها نیز در سطوح مختلفی قرار می‌گیرند، که بسته به نیاز ارتفاع آن‌ها محاسبه و در نهایت نصب می شوند.برای زیبا تر کردن محیط آپارتمان نیز می توانید از گیاهان آپارتمانی که نیاز به مراقبت به مراتب کمتری دارند کمک بگیریدو محیط آپارتمان معلولین را با همین روش ساده زیباتر کنید.نکته‌ی بسیار مهمی که نباید در دکوراسیون داخلی برای معلول فراموش کنید و از انجام آن غافل شوید سیستم هشدار شخصی است که عملکر این سیستم بدین صورت است در صورت بروز حادثه امکان ارتباط راحت با سرویس‌های اورژانسی رافراهم می سازد.
نتیجه گیری:
رعایت نکات موردنظر برای طراحی آپارتمان و ساختمان جهت استفاده راحت تر معلولین نکته‌ای است که تا حدودی در بیشتر مواقع از آن غافل هستیم و به آن توجهی نمی کنیم اما لازم است تا در نظر داشته باشیم که ایجاد فضایی راحت و متناسب با نیازهای معلولان سبب راحت زندگی کردن و کمک به این افراد می شود، بنابراین چقدر زیباست که این نکات را رعایت کنیم.
