نشست ساختمان، انواع فرونشست و علائم و اصلاح
در علم عمران ، هرگونه نشستی را تحت عنوان وارد شدن فشار به سطح خاک و تغییر حالت اولیه خاک ، تعریف می کنند. در اصل نشست فشار مؤثر عمودی وارد شده به خاک را افزایش داده و به نوبه خود باعث افزایش فشار عمودی در خاک می شود. این افزایش فشار عمودی باعث می شود زمین به سمت پایین حرکت کند. در واقع، بیشتر ساختمان ها در طول زمان نشست را تجربه می کنند. با این حال، اکثر نشست‌های ساختمان در چند سال اول پس از ساخت اتفاق می‌افتد، مگر اینکه تغییراتی در الگوهای زهکشی اطراف ساختمان، تغییرات شدید آب و هوا یا سایر عوامل خارجی ایجاد شود. از آنجا که نشست ساختمان می تواند رابطه میان مستاجر و موجر را تنش زا کند ، امروز نگاهی به این مسئله می اندازیم.
علائم نشست ساختمان
علائم مختلفی وجود دارند که می توانید با مشاهده آن ها به این نکته پی ببرید که ساختمان در حال نشست و یا همان فرونشست می شود. در این بخش قصد داریم نگاهی دقیق بر این علائم بیاندازیم.
ترک های بیرونی
این نشانه معمولاً با ترک های عمودی در فونداسیون های ریخته شده یا ترک پله در دیوارهای آجری یا CMU نشان داده می شود. ترک های روی دیوارهای خارجی ، معمولاً از زمین منشاء می گیرند. ترک‌های بزرگ‌تر معمولاً نشان‌دهنده نشست مداوم است.
ترک های درونی
معمولاً با ترک های نیمه افقی یا با زاویه 45 درجه نشان داده می شود. ترک‌ها معمولاً در گوشه‌های پنجره‌ها و در درها دیده می‌شوند، جایی که ساختمان بیشترین فشار را دارد و معمولاً به دلیل جابجایی پی است. این ترک ها همچنین می توانند از بالا آمدن، که حرکت به سمت بالای خاک می باشد، برعکس نشست، ایجاد شوند.
ناهمگونی کف طبقات
ناهمگونی کف طبقات ، معمولاً زمانی اتفاق می‌افتد که یک خانه با سیستم پایه تیر ساخته شود. تک تک ستون ها با سرعت متفاوتی نشست می کنند و در نتیجه طبقات در پی ستونی متوقف می شوند.
گیرکردگی درب ها و پنجره ها
پنجره‌ها و درهایی که به سختی باز می‌شوند یا به سختی بسته می شوند ، ممکن است نشانه‌ای از نشست ساختمان باشد. علائم خراش روی زمین یا ستون در یا ضامن نامرتب را بررسی کنید، نشانه‌هایی هستند که ممکن است نشست را نشان دهند.
انواع فرونشست ساختمان
داده های عمرانی نشان می دهد که تحت تاثیر عوامل مختلف ، دو نوع فرونشست ساختمانی داریم که می توانند بر روی عملکرد ساختمان تاثیر مستقیمی بگذارند. نشست یکنواخت و نشست تحکیمی دو نوع فرونشست هستند که تحت تاثیر عملکرد خاک بر روی ساختمان تاثیر می گذارند.
نشست یکنواخت
در طول نشست یکنواخت ، کل فونداسیون با سرعت ثابتی نشست می کنند. معمولاً در حین نشست یکنواخت ، هیچ ترکی حتی بسیار جزئی وجود ندارد. در این نوع نشست که معمولا هنگام ساخت ساختمان بوجود می آید ، تحت تاثیر اشتباهات طراحی و اجرایی ساختمان با نشست مواجه می شود.
نشست غیر یکنواخت (دیفرانسیلی)
نشست غیر یکنواخت یا همانگونه که برخی عنوان می کنند ، نشست تحکیمی یا دیفرانسیلی همان شرایطی است که در نتیجه حرکت غیریکنواخت خاک های زیرین (نشستن خاک با سرعت های مختلف) رخ می دهد. این نوع نشست می تواند منجر به ترک در فونداسیون، نمای خارجی و سازه های داخلی شود. علاوه بر این، در این شرایط ستون های داخلی ساختمان نیز ممکن است در اثر این شرایط با ترک مواجه شوند که متفاوت از نشست یکنواخت می باشد که معمولا فشار بر روی فنداسیون بوجود می آید.
دلایل اصلی نشست ساختمان
- این مشکلات گاهی اوقات زمانی ایجاد می شود که شرکت های ساختمانی از خاک فشرده شده ناکافی استفاده می کنند. کارگران ممکن است قبل از اینکه فونداسیون را به طور کامل بسازند، موارد را به محل کار منتقل کرده و از متراکم کردن آن غفلت کرده باشند. وزن یک ساختمان به تدریج این خاک را فشرده می کند.
- اگر یک ساختار جدید روی خاک رس بنشیند، این ماده می تواند با خروج آب از آن فشرده شود. نشست ساختمان به آرامی صورت می گیرد زیرا وزن پی باعث ایجاد فشار می شود که همین مسئله سبب می شود آب در این خاک به جای دیگری جریان یابد.
- این پدیده تنها با خشک شدن زمین رخ نمی دهد، شرایطی وجود دارد که در صورت جمع شدن رطوبت بیش از حد در یک منطقه ، ممکن است نشست ساختمان تجربه شود. در برخی از موارد ، زمانی که خیلی خیس می شوند نرم می شوند و اجازه می دهند پایه ها نشست پیدا کنند.
- اگر پرسنل ساخت و ساز از تجزیه و تحلیل ترکیب خاک در یک مکان خاص غفلت کنند، سازنده ممکن است پایه ای طراحی کند که فشار زیادی را برای زمین زیرین ایجاد کند. همین مسئله می تواند سبب ایجاد نشست دیفرانسیلی شود.
- نشست ساختمانی زمانی اتفاق می‌افتد که مردم ، درختان یا نخاله‌های ساختمانی را در زمین زیر یک سازه دفن کنند. اجسام در نهایت پوسیده یا زنگ زده و فرو می ریزند. این اشتباه با نشست زمین، پایه ها را تضعیف می کند.
- لوله های نشتی آب زیرزمینی یا فاضلاب ، پتانسیل ایجاد نشست در ساختمان را دارند ، زیرا رطوبت بیش از حد زمین را نرم می کند. تپه‌ها و سقف‌های مجاور با لبه‌های کوچک یا غیرمجاز می‌توانند مشکلات مشابهی را با جریان آب باران به سمت پی ایجاد کنند.
- همانطور که درختان رشد می کنند، ریشه های آنها به خوبی رشد می کنند و می توانند زیر ساختارها گسترش پیدا کنند. آنها اغلب بر سطح رطوبت خاک تأثیر می گذارند. در عین حال، خاک فشرده ممکن است با عبور ریشه ها از آن سست شود. هر دو نتیجه می توانند شهرک سازی ساختمان را ارتقا دهند.
حد مجاز نشست ساختمان
متاسفانه تا به امروز حد مجازی برای نشست ساختمان در نظر گرفته نشده است و این امکان وجود دارد که مالکین و مدیران ساختمان بر اساس نظر کارشناسان نسبت به اصلاح نشست اقدام کنند. به گفته بسیاری از کارشناسان این حوزه ، دریافت مشاوره در یک دوره زمانی مشخص از یک کارشناس حوزه ساختمان و بررسی نشست پیشنهاد می شود.
آیا نشست ساختمان خطرناک است؟
نشست ها بسیار معمول هستند و در صورت اینکه در حد مجاز خود باشند ، تنها باعث ایجاد ترک هایی بر روی دیوار خواهند شد. ولی در صورتی که این فرونشست ها افزایش پیدا کرده و بر روی فنداسیون فشار بیش از حدی بیاورند ، باعث شستگی در لوله ها شده و حتی می تواند باز و بسته شدن درب ها و پنجره ها را نیز مختل کند. این مسئله در دراز مدت می تواند باعث بروز مشکلات دیگر شده و حتی در صورت تخریب ساختمان های کناری ، فشار بیشتری بر روی ساختمان شما بیاورد.
نشست ساختمان نوساز
نشست های یکنواخت در ساختمان های نوساز تحت تاثیر فونداسیون ضعیف ، طراحی و ساخت نامناسب بسیار شایع می باشد ، ولی امکان بوجود آمدن نشست های غیر یکنواخت نیز غیر قابل انتظار نمی باشد. عامل اصلی ای که سبب می شود ساختمان های نوساز نشست های غیر یکنواخت را تجربه کنند ، به طراحی و اجرا ارتباط ندارد و بیشتر به دلیل شرایط خاکی می باشد.
مقصر نشست ساختمان
پس از اینکه در ساختمان اولین نشانه های نشست دیده می شود ، بسیاری از اشخاص به دنبال مقصر بوده و تلاش می کنند اعلام کنند این نشست به دلیل کم کاری یکی از مجریان طرح می باشد. این در حالی است که نشست می تواند تحت تاثیر عوامل مختلفی صورت گرفته و حتی بر اساس برآوردها ، می توان ادعا کرد شرایط خاک می تواند اصلی ترین عامل برای ایجاد نشست شود. تحت تاثیر همین مسئله است که به درستی نمی توان ادعا کرد که مقصر نشست چه کسی است.
صدای نشست ساختمان
اگر یک نشست یکنواخت را تجربه کنید ، ممکن است این اتفاق با صدای خاصی همراه باشد ، ولی در شرایط نشست یک نواخت ، این مسئله کمی متفاوت می باشد و به دلیل اینکه در طول زمان بوجود می آید هیچ صدایی شنیده نمی شود.
اصلاح نشست ساختمان
کارشناسان ساختمان عنوان می کنند بهترین روش برای مقابله با نشست ، طراحی فنداسیون مناسب در حین ساخت ساختمان می باشد ولی در صورتی که این فرصت را از دست دادید ،می توانید با استخدام کارشناس متبحر در این زمینه نسبت به بررسی دلیل نشست اقدام کرده و سپس بر اساس شرایط محیطی و داخلی ساختمان بهترین روش را برای اصطلاح نشست ساختمان خود انتخاب کنید. مهندسین عمران اعلام می کنند استفاده از دو روش تراز کردن دال و استفاده از ستون های مارپیچ بهترین روش برای اصلاح نشست ساختمان است.
