به عنوان یک ایرانی که سال‌ها در شهرهای شمال غرب کشور یعنی اردبیل و تبریز زندگی کرده، بخاری های نفتی، بخش عمده‌ای از خاطرات کودکی را شامل می‌شود که اقوام بر روی آنها غذا پخته و خانه را گرم می‌کردند. متاسفانه امروزه بخاری‌های نفتی، دیگر جایگاه سابق را ندارند و با پیشرفت تکنولوژی سیستم‌های حرارتی مرکزی و شوفاژ، جایگزین مناسبی به عنوان این روش گرمایش شناخته می‌شوند. با وجود تمامی این پیشرفت‌ها در برخی از مناطق دور افتاده و محروم هنوز بخاری‌های نفتی، جایگاه بسیار خاصی دارند و افراد برای گرم کردن خانه از آنها استفاده می‌کنند. از این رو امروز قصد داریم همراه با شما نگاهی به انواع بخاری نفتی انداخته و تمامی نکات مرتبط با این بخاری ها را مورد بررسی قرار دهیم.
بخاری نفتی چیست؟
بخاری‌های نفتی یکی از اولین روش‌های گرمایشی در ۱۰۰ سال اخیر بود که توانست تحول عظیمی در سیستم‌های گرمایش دنیا ایجاد کند. این بخاریها در ایران در اواخر دوره قاجاریه و اوایل پهلوی رونق پیدا کردند و بسیاری از ایرانی‌ها تا اواخر دهه ۷۰ نیز از این روش برای گرم کردن خانه‌ها استفاده می‌کردند. شاید در برخی از مراکز تجاری و شهرهای محروم در کشور هنوز نیز از این روش برای گرمایش استفاده می شود ولی به دلیل گران بودن قیمت نفت و عدم دسترسی راحت، بخاری‌های نفتی محبوبیت خود را از دست داده اند و روش‌های ساده‌تر جایگزین این بخاری ها شده‌اند.
انواع بخاری نفتی
همانند بسیاری از سیستم‌های گرمایشی در دنیا، بخاری‌های نفتی نیز در طی چندین سال فعالیت خود با تحولات عظیمی مواجه شده‌اند و از یک دستگاه ساده، به سیستم‌های بسیار بزرگ و پیچیده‌ای تبدیل شده‌اند که امروز همراه با شما قصد داریم نمونه‌های مختلفی از آنها را مورد ارزیابی قرار داده و با هم به کاربردهای مختلف آنها نگاه بیندازیم:
1. بخاری نفتی گازوئیلی
زمانی که به استان اردبیل می‌رفتیم، این سبک از بخاریها جایگاه ویژه‌ای در خانه‌ها داشتند و به دلیل پایین بودن قیمت نفت و گازوئیل، غریب به اتفاق تمامی روستاها از این سبک بخاریها استفاده می‌کردند. همان گونه که از اسم آن مشخص است، برای تولید گرما این بخاریها به سوخت‌های فسیلی مانند نفت و گازوئیل نیاز داشتند و میزان گرمایی که تولید می‌کردند، در قیاس با بخاری‌های گازی که در خانه‌ها مشاهده می‌شوند بیشتر بود.
2. بخاری نفتی گازوئیلی کارگاهی
بسیاری از ما ایرانی‌ها این بخاریها را تحت عنوان بخاری‌های علاءالدین می‌شناسیم که از انگلستان وارد می‌شدند و بیشتر به دلیل رنگ آبی شعله هایش، شناخته می‌شدند. بخاری‌های نفتی کارگاهی نسبت به گزینه خانگی بسیار کوچکتر بوده و مخصوص متراژ‌های بین ۱۲ تا ۲۰ متر بود. این بخاری‌های نفتی گازوئیلی امروزه نیز در بسیاری از کارگاه‌ها استفاده می‌شوند و امنیت بسیار بالایی در قیاس با گزینه‌های دیگر دارند.
3. بخاری نفتی خانگی
بخاری‌های نفتی خانگی دقیقاً از نظر ساختاری شبیه به بخاری‌های گازسوز ایرانی هستند که در خانه‌های بسیاری از ما ایرانی ها نمونه‌های زیادی از آن مشاهده می‌شود. از آنجایی که در خانه‌های مدرن، دکوراسیون نقش بسیار پررنگی دارد، ایرانی‌ها برای اینکه بتوانند ظاهر خانه را حفظ کنند، از بخاری‌های نفتی خانگی منحصر به فرد استفاده می‌کنند که میزان آلایندگی آنها بسیار پایین بوده و حتی با دودکش‌های سنتی نیز کار می‌کنند.
4. بخاری نفتی تویوست
این بخاریها کاربرد مشابهی با بخاری‌های علاءالدین دارند، ولی به دلیل اینکه توسط شرکت تویوست ژاپن تولید می‌شدند، به حدی در ایران محبوب شدند که به عنوان یکی از بخاری‌های نفتی در ایران شناخته می‌شود و افراد برای خرید، آنها را تحت عنوان بخاری‌های نفتی ژاپنی معرفی می‌کنند.
5. بخاری نفتی برقی
در طی چند وقت اخیر، شرکتهای چینی دست به ابتکار جدیدی زده‌اند و بخاری‌های نفتی برقی را روانه بازار کرده‌اند که گرمایش این بخاریها از طریق نفت تولید می‌شود. ولی بحث‌های سنسورها و عملکردهای مازاد از طریق الکتریسیته و برقی که در آن جریان دارد، ایجاد می‌شود.
مزایا و معایب بخاری نفتی
همانند تمامی سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی، بخاری‌های نفتی نیز تحت تاثیر ماهیتی که دارند هر یک دارای مزیت و معایبی هستند که شما به عنوان یک کاربر باید این مطالب را در نظر داشته و سپس نسبت به انتخاب بهترین گزینه، اقدام کنید. از نظر بسیاری عدم دسترسی به نفت و سوخت‌های فسیلی در دوران مدرن سبب شده که بخاری‌های نفتی کم کم کاربرد خود را از دست داده و با سیستم‌های جدید جایگزین شوند. از دیگر مزایا و معایبی که می‌توانیم برای این بخاریها در نظر بگیریم می‌توانیم به موارد پیش رو اشاره کنیم:
|
مزایا |
معایب |
| قابل استفاده در مناطقی که امکان دسترسی به گاز طبیعی و LPG وجود ندارد | عدم دسترسی به سوخت های فسیلی |
| بهترین گزینه برای روستاهای محروم و خانه های گردشگری | امکان تولید مونواکسید کربن و کشتن ساکنین |
| ارزان بودن قیمت نفت و دیگر سوخت های فوسیلی | مدت زمان طولانی برای گرم کردن محیط |
| مصرف سوخت پایین در قیاس به دیگر گزینه ها | عدم تولید مدل های مناسب و قابل اطمینان |
| تولید گرمای بسیار مناسب و امکان استفاده از آن به عنوان گاز برای پخت و پز | نگهداری و ترمیم مستمر |
نکات ایمنی انواع بخاری نفتی
اگر قصد خرید بخاری های نفتی گازوئیلی برای خانه یا محل کار خود را دارید، مهم است که خطرات بخاری های نفتی و همچنین مزایای آنها را بدانید. درک نحوه عملکرد این بخاری ها به شما کمک می کند از علائم خطر آگاه شده و مطمئن باشید که از آنها به طور ایمن استفاده می کنید.
- تمامی بخاری ها، دمای هوا و اشیاء خانگی اطراف خود را افزایش می دهد. اکثر بخاری‌های نفتی دارای محافظ‌هایی هستند که در صورت لمس تصادفی از سوختن بدن شما جلوگیری می‌کنند. در صورتی که تصور می کنید این محفظه سبب می شوند دست و یا پای کودکان نسوزند، سخت در اشتباه هستید. اگر در خانه، کودکی دارید، باید مراقب باشید به این بخاری ها دست نزنند.
- هر وسیله‌ای که گرما ایجاد می‌کند، اگر عناصر گرمایشی آن بیش از حد به پرده‌ها یا سایر اشیاء قابل اشتعال نزدیک شوند، در معرض خطر آتش‌سوزی هستند. در صورتی که قصد دارید از بخاری های نفتی استفاده کنید، حدالامکان آن ها را از پارچه و پرده دور نگه دارید.
- یکی از مشکلاتی که همیشه در خانه های ما ایرانی ها مشاهده شده، افتادن بخاری های نفتی روی فرش های دست بافت و ماشینی است که در گذشته دلیل اصلی آتش سوزی بوده است. در صورتی که بخاری های نفتی روی یک سطح کج قرار گرفته است، بهتر است جای آن را تغییر دهید.
کاربردهای بخاری نفتی
علی رغم اینکه بخاری های نفتی دیگر خیلی در خانه های مدرن کاربرد ندارد، ولی شرایطی وجود دارد که شما چاره ای جز استفاده از این بخاری ها ندارید. به عنوان مثال در سال 1386 که برف سنگینی در شهرهای ایران بارید و دسترسی به گاز قطع شد، این بخاری های نفتی جان بسیاری از هم وطنان را نجات داد. یا در مرزهای وسیع کشور که در کوه ها نیز سربازارن و نیروهای امنیتی در حال فعالیت هستند، بخاری های نفتی می توانند بسیار کارآمد باشند.
بهترین بخاری نفتی
پاسخ به این بخش بسیار دشوار است و بر اساس نیازی که شما دارید بهترین گزینه متفاوت می باشد. در صورتی که قصد دارید برای خانه خود بخاری نفتی خریداری کنید، در اولین قدم بر اساس متراژ خانه گزینه ها را مورد بررسی قرار دهید. اولین دلیلی که سبب می شود نسبت به خرید بخاری نفتی اقدام کنید، جنس نیاز شماست. در صورتی که به بخاری های بزرگ نیاز دارید، به شما پیشنهاد می کنیم اصلا سمت بخاری های نفتی علاءالدین قدیمی نروید.
کلام آخر
با وجود اینکه بخاری های نفتی از نظر بسیاری افراد دیگر منسوخ شده اند، ولی هنوز هم در بسیاری از مناطق کشور مورد استفاده قرار میگیرند و کاربردهای بسیار زیادی در ایران دارد. از این رو می توانید بر اساس نیازی که دارید در خانه های ییلاقی و ویلایی از این گزینه بهره بگیرید.
مطالب مرتبط پیشنهادی:
راهنمای خرید بخاری برقی، انواع مختلف و مزایا و معایب
نکات مهم در مورد نصب و ایمنی بخاری گازی
